Thursday, April 18, 2013

PANTUN-PANTUN SANG JATI


Jalama Sang Jati suka badudui ya ngindung anak tad tagulu lagi. Eno arao no jenis bahasa bairama klasik. Ero arao ni bapantun tapi pantun ero taniru ero tad tuntut  Malayu. Masa tagulu lama jati suda arao parna mambaca buku-buku saer senalom tulisan jawi saperti Syair Siti Zubaidah ya Syair Dandan Setia. Jalama sang jati tagulu arao balajar manulis ya mambaca buk-buk tulisan jawi tapi jarang  arao senalom tulisan rumi macam masati. 

Pasal pantun Sang Jati ti, memang anjaop arao tanulis ero masa tagulu. Yo arao arao nao jenis kuo yo andi batulis gala. Eno pun andi ni pa suang. Jaye arao karangow tunggal pantun janaka (pantun seloka) ,  kanarang gama lama jati tagulu.  Eyo cuma duo baris gala. Macam katab gurindam ni ayu o.  Mantiti katab ao:

           Tabadak nangka  samangkuk sira
           Jalama marangka,  makan andi bakira  (bakiro la no!)


Baris partama ao basampur aduk ya tuntut Malayu. Baris kaduwo ao baru nao kan-kan tulin-tulin tuntut jati kacuali yao rampaod ao gala. Gurindam iti biasa ao isu jalama tetuwo manyindir anak-anak diok yao suka makan-makan gala karijan ao.
       


Ti arao pantun laid duo baris jenis gurindam ni:  

           Uyung-uyung Yapu  
           Ujung-ujung arao ya upu

Gurindam iti kuma arao duo maksud ao kalaw agaon jati naliti banaor-banaor. Duo-duo ao arao kaitan ao ya parbuatan yao agaon jati ngal.

1.  Secara positif:  Misal ao kalaw jati menan jarat mungkin buai-buai tantu ni buli makalap palanuk ataw sabagai ao.

 2.  Secara negatif:  Kalaw esoi gala salalu ngal tabiat rat saperti ngandakaw ataw manipu jalama arao adaw ao la kadapatan ni ataw kasuat tangkap ataw sabagai ao.

 

OK. Na sariba ti arao kuji nulis pantun-pantun senalom tuntut Sang Jati. Pantun apat baris sengaye. Pantun ti banaor ao arao suang rupa jenis ao. Misal ao pantun duo baris, anaom baris, walu baris ya mapod duo baris. Mapod anaom baris pun arao.





1.  PANTUN NASIHAT

Kalaw ngasa isaw balati
Bua tababoi senalom balatak
Kalaw miskin miskin la jati
Adaong sabaoi tagitak-tagitak



Walau bayao ngisu sanjata
Adaong midu suma-suma
Walaupun kayao rata bajuta
Adaong kamuan mok indu yama


Natai bayao sanapok ya rita
Sada  diok bawang damuan
Pangkat gayao usin bajuta
Lama diok adaong kalamuan


 


2. PANTUN BERKASIH SAYANG


Ain lakun sabarang lakun
Lakun kakimu najadi batu
Ain dudun sabarang dudun
Dudun ngantamu ubah laidku


Anak sada duo basium 
Anak ritiw ngisu tarumpak
Buai suda kuji bagium
Baru iti kuji karumpak


Kalaop-kalaop matao jipun
Lama jipun makan langagi
Arap gena li mok ijun
Andi ijun esoi lagi



3. PANTUN BUDI
 
Ancaom jawa ramuan rita
Sada badus ngambit kasapi
Lanjaop nyawa lanjaop sarita
Budi yo mancoi kanangaon jati


Nyiram lada ngisu baldi
Lintas-lintas anak karama
Puas suda manabur budi
Amas ni entangan jalama

Kalaw mali barang baragao
Asal andi pandai mampasa
Walau miskin amas tambagao
Asal kayao budi ya jasa

 
4.  PANTUN PERJUANGAN


Madar lunoak saboi malanai
Kulit anggi lapaon taratai
Uno guno anak manyanai
Kalaw andi siow matai


Kalaw jadi babagi sawan
Gitak bantu ngalawod sanang
Kalaw andi lagi balawan
Anjaop tantu esoi yo manang


Anci bagao suang napali
Langguang bana senalom tuli
Agao matai saribu kali
Ngakun ala andi sakali



 5. PANTUN BIASA

Suang-suang mananom lampun
Lampun purak basusun-susun
Kuji andi pandai bapantun
Sabarang pantun gaon ku nyusun
 
Kalaw arao parai mok sulap
Parai tau santari marlina
Kalaw arao sala ataw silap
Adaong nau selalom gena


Kalaw arao jalama awad
Epon mandow isu basugi
Kalaw arao umur mawad
Malap jati katamu lagi


 6. PANTUN TEKA-TEKI

Kalaw manaw ngisu bantuka 
Adaong ngada anci tabulang
Kalaw esoi pandai manaka
Uno sada andi batulang?


Arao banatang malap kanaon bao
Tiap adaw jati kakito
Atis ao apat ulu ao duo
Uno ngaran banatang eno?

Kayu baguyun gama kara
Kara makan andi bagabow
Kalaw muyun kalap ngara
Uno bua umi ao saribow?


7.  PANTUN PERPADUAN

    Sada paus senalom kabaot
    Kabaot tenan disan tamu
    Yo sadu mancoi gon rapaot
    Yo nukat mancoi gon namu
   
     Lama jati ngal umai
     Umai eniliw isan batu
     Eyaw  jati agao la damai
     Uno gala magak basatu


8. PANTUN PERIBAHASA

    Uno pasal uru makancoi
    Uwai taut Kampung Andulau 
    Kalaw asal bani yo mancoi
    Ratu li laut menjadi pulau

   Kalaw suda nanaom dalima
   Isu manambah kabun kamiri
   Adaong muda nyala jalama
   Nyaramin rabah intong sandiri
  
   Tangkai lakati pangauu ulu
   Kayu jati pangamal sanang
   Agao jati susa tagulu
   Turi-turi jati basanang

    Sada rangow kasuat gadaw
    Sada mutan kasuat  lisun
    Bila rangow kadurud adaw
    Adaong gi ngada aig mok situn
    
    Libun purak suang mok tamu
    Isu mabaod gandar kapak
    Kawan magirak suang katamu
    Kawan magiad susa kan rumpak




[KARYACIPTA ASLI: SANG JATI]


No comments:

Post a Comment