Jalama Sang Jati suka badudui ya ngindung anak tad tagulu lagi. Eno arao no jenis bahasa bairama klasik. Ero arao ni bapantun tapi pantun ero taniru ero tad tuntut Malayu. Masa tagulu lama jati suda arao parna mambaca buku-buku saer senalom tulisan jawi saperti Syair Siti Zubaidah ya Syair Dandan Setia. Jalama sang jati tagulu arao balajar manulis ya mambaca buk-buk tulisan jawi tapi jarang arao senalom tulisan rumi macam masati.
Pasal pantun Sang Jati ti, memang anjaop arao tanulis ero masa tagulu. Yo arao arao nao jenis kuo yo andi batulis gala. Eno pun andi ni pa suang. Jaye arao karangow tunggal pantun janaka (pantun seloka) , kanarang gama lama jati tagulu. Eyo cuma duo baris gala. Macam katab gurindam ni ayu o. Mantiti katab ao:
Tabadak nangka samangkuk sira
Jalama marangka, makan andi bakira (bakiro la no!)
Baris partama ao basampur aduk ya tuntut Malayu. Baris kaduwo ao baru nao kan-kan tulin-tulin tuntut jati kacuali yao rampaod ao gala. Gurindam iti biasa ao isu jalama tetuwo manyindir anak-anak diok yao suka makan-makan gala karijan ao.
Ti arao pantun laid duo baris jenis gurindam ni:
Uyung-uyung Yapu
Ujung-ujung arao ya upu
Gurindam iti kuma arao duo maksud ao kalaw agaon jati naliti banaor-banaor. Duo-duo ao arao kaitan ao ya parbuatan yao agaon jati ngal.
1. Secara positif: Misal ao kalaw jati menan jarat mungkin buai-buai tantu ni buli makalap palanuk ataw sabagai ao.
2. Secara negatif: Kalaw esoi gala salalu ngal tabiat rat saperti ngandakaw ataw manipu jalama arao adaw ao la kadapatan ni ataw kasuat tangkap ataw sabagai ao.
OK. Na sariba ti arao kuji nulis pantun-pantun senalom tuntut Sang Jati. Pantun apat baris sengaye. Pantun ti banaor ao arao suang rupa jenis ao. Misal ao pantun duo baris, anaom baris, walu baris ya mapod duo baris. Mapod anaom baris pun arao.
1. PANTUN NASIHAT
Kalaw ngasa isaw balati
Bua tababoi senalom balatak
Kalaw miskin miskin la jati
Adaong sabaoi tagitak-tagitak
Walau bayao ngisu sanjata
Adaong midu suma-suma
Walaupun kayao rata bajuta
Adaong kamuan mok indu yama
Natai bayao sanapok ya rita
Sada diok bawang damuanPangkat gayao usin bajuta
Lama diok adaong kalamuan
2. PANTUN BERKASIH SAYANG
Ain lakun sabarang lakun
Ain dudun sabarang dudun
Dudun ngantamu ubah laidku
Anak sada duo basium
Buai suda kuji bagium
Baru iti kuji karumpak
Kalaop-kalaop matao jipun
Arap gena li mok ijun
Andi ijun esoi lagi
3. PANTUN BUDI
Ancaom jawa ramuan rita
Sada badus ngambit kasapiLanjaop nyawa lanjaop sarita
Budi yo mancoi kanangaon jati
Nyiram lada ngisu baldi
Puas suda manabur budi
Amas ni entangan jalama
Kalaw mali barang baragao
Asal andi pandai mampasaWalau miskin amas tambagao
Asal kayao budi ya jasa
4.
PANTUN PERJUANGAN
Madar lunoak saboi malanai
Uno guno anak manyanai
Kalaw andi siow matai
Kalaw jadi babagi sawan
Gitak bantu ngalawod sanangKalaw andi lagi balawan
Anjaop tantu esoi yo manang
Anci bagao suang napali
Agao matai saribu kali
Ngakun ala andi sakali
5. PANTUN BIASA
Suang-suang mananom lampun
Lampun purak basusun-susunKuji andi pandai bapantun
Sabarang pantun gaon ku nyusun
Kalaw arao parai mok sulap
Parai tau santari marlinaKalaw arao sala ataw silap
Adaong nau selalom gena
Kalaw arao jalama awad
Epon mandow isu basugi Kalaw arao umur mawad
Malap jati katamu lagi
6. PANTUN TEKA-TEKI
Kalaw manaw ngisu bantuka
Adaong ngada anci tabulang
Kalaw esoi pandai manaka
Uno sada andi batulang?
Kalaw manaw ngisu bantuka
Adaong ngada anci tabulang
Kalaw esoi pandai manaka
Uno sada andi batulang?
Arao banatang malap kanaon bao
Tiap adaw jati kakito
Atis ao apat ulu ao duo
Uno ngaran banatang eno?
Kayu baguyun gama kara
Kara makan andi bagabow
Kalaw muyun kalap ngara
Uno bua umi ao saribow?
Kayu baguyun gama kara
Kara makan andi bagabow
Kalaw muyun kalap ngara
Uno bua umi ao saribow?
7. PANTUN PERPADUAN
Sada paus senalom kabaot
Kabaot tenan disan tamu
Yo sadu mancoi gon rapaot
Yo nukat mancoi gon namu
Lama jati ngal umai
Umai eniliw isan batu
Eyaw jati agao la damai
Uno gala magak basatu
8. PANTUN PERIBAHASA
Uno pasal uru makancoi
Uwai taut Kampung Andulau
Kalaw asal bani yo mancoi
Ratu li laut menjadi pulau
Kalaw suda nanaom dalima
Isu manambah kabun kamiri
Adaong muda nyala jalama
Nyaramin rabah intong sandiri
Tangkai lakati pangauu ulu
Kayu jati pangamal sanang
Agao jati susa tagulu
Turi-turi jati basanang
Sada rangow kasuat gadaw
Sada mutan kasuat lisun
Bila rangow kadurud adaw
Adaong gi ngada aig mok situn
Libun purak suang mok tamu
Isu mabaod gandar kapak
Kawan magirak suang katamu
Kawan magiad susa kan rumpak
[KARYACIPTA ASLI: SANG JATI]
No comments:
Post a Comment